Γιατί υπάρχουν δίσεκτοι χρόνοι;

Τι είναι το δίσεκτο έτος; Ποια έτη είναι δίσεκτα; Γιατί εγκαταλείφθηκε το Ιουλιανό ημερολόγιο; Είναι ιδανικό το Γρηγοριανό ημερολόγιο; Από πότε ισχύει στη χώρα μας; Τι πιστεύει ο λαός για τα δίσεκτα έτη και γιατί;
Το 2012 είναι άλλο ένα δίσεκτο έτος, όπως ήταν το 2008 και πολλά άλλα ακόμη. Τι είναι όμως το δίσεκτο έτος; Για να γίνει πιο κατανοητό, καλό θα είναι να γίνει κάποια αναφορά σε συγκεκριμένες έννοιες.

Καταρχάς, ημέρα είναι το χρονικό διάστημα που απαιτείται για να κάνει η Γη μία πλήρη περιστροφή γύρω από τον εαυτό της και αντιστοιχεί σε 24 ώρες. Έτος είναι το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να κάνει η Γη μία περιφορά γύρω από τον Ήλιο και αντιστοιχεί σε 365,2422 ημέρες ή, ισοδύναμα, 365 ημέρες 5 ώρες 48 λεπτά και 45 δευτερόλεπτα.

Τα ημερολογιακά έτη διαρκούν 365 ημέρες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, βάσει των όσων προαναφέρθηκαν, κάθε τέσσερα χρόνια να πλεονάζει ένα εικοσιτετράωρο περίπου, το οποίο προστίθεται στο «δίσεκτο» έτος και συγκεκριμένα στο Φεβρουάριο που αποκτά 29 ημέρες αντί για 28. Ο κανόνας που ορίζει ποια έτη είναι δίσεκτα και ποια όχι (σύμφωνα με το νέο ημερολόγιο), αναφέρει ότι κάθε έτος που διαιρείται ακέραια τόσο με το 4 όσο και το 400 είναι δίσεκτο. Πώς προέκυψε όμως αυτός ο κανόνας;

Στη διάρκεια των αιώνων οι διάφοροι λαοί εφάρμοσαν ποικίλους τρόπους για να υπολογίσουν το χρόνο. Μέχρι τα μέσα του 1ου αι. π.Χ επικρατούσε το ημερολόγιο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας που βασιζόταν στη διαδοχή των φάσεων της σελήνης (σεληνιακό ημερολόγιο). Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι κατασκεύασαν το πρώτο ηλιακό ημερολόγιο (βάσει των κινήσεων του ήλιου και της Γης) και προσδιόρισαν με ακρίβεια τη διάρκεια του έτους (365,25 ημέρες). Έτσι κάθε χρόνος είχε 365 ημέρες που χωρίστηκε σε 12 μήνες των 30 ημερών έκαστος, ενώ οι πέντε μέρες που περίσσευαν αφιερώνονταν στους θεούς. Βέβαια υπήρχε ένα σφάλμα 0,25 ημερών το οποίο στο πέρασμα των αιώνων αθροιζόμενο είχε ως αποτέλεσμα μετατόπιση των εποχών.

Προκειμένου να διορθωθεί το σφάλμα αυτό το 46 π.Χ θεσπίζεται νέο ημερολόγιο από τον Ιούλιο Καίσαρα που φέρει και το όνομά του (Ιουλιανό ημερολόγιο ή παλιό). Κατασκευάστηκε από τον αστρονόμο Σωσιγένη που καταγόταν από την Αλεξάνδρεια ενώ το έτος 46 π.Χ διήρκησε 445 ημέρες, αφού σε αυτό προστέθηκαν οι 90 ημέρες του σφάλματος που είχε δημιουργηθεί στη διάρκεια των προηγούμενων αιώνων. Σύμφωνα με το ημερολόγιο αυτό δίσεκτο έτος ήταν αυτό που διαιρείτο ακριβώς με το 4, δηλ. μετά από τρία έτη διάρκειας 365 ημερών υπήρχε το δίσεκτο που διαρκούσε 366 ημέρες. Ωστόσο, σύμφωνα με νεότερες, πιο ακριβείς μετρήσεις, η διάρκεια του έτους είναι 365 ημέρες, 5 ώρες, 48 λεπτά και 46 δευτερόλεπτα και επομένως το σφάλμα είναι μικρότερο των 6 ωρών ανά έτος. Αυτό μπορεί να φαίνεται ασήμαντο, όμως στο πέρασμα των αιώνων, με την άθροιση των επιμέρους «σφαλμάτων», έχουμε και πάλι μετατόπιση της εαρινής ισημερίας, κάτι που δεν ήταν επιθυμητό. Για το λόγο αυτό το Ιουλιανό ημερολόγιο αντικαταστάθηκε το 1582 από το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Το τελευταίο προτάθηκε από τον Ιταλό γιατρό, αστρονόμο και φιλόσοφο Luigi Lilio την εποχή του Πάπα Γρηγόριου απ΄τον οποίο πήρε και τ’όνομά του. Στη χώρα μας, το νέο ημερολόγιο άρχισε να εφαρμόζεται στις 16 Φεβρουαρίου του 1923 που μετατράπηκε αυτόματα σε 1η Μαρτίου του 1923 προκειμένου να διορθωθεί το σφάλμα που είχε συσσωρευτεί και ήταν 13 ημέρες. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι η επόμενη της 15ης Φεβρουαρίου ήταν η 1η Μαρτίου του 1923. Σε άλλες χώρες το νέο ημερολόγιο εφαρμόστηκε πολύ πιο νωρίς. Στην Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία το 1582, στη Γερμανία το 1700, στην Αγγλία το 1751, στη Ρουμανία το 1919. Με το Γρηγοριανό ημερολόγιο η εαρινή ισημερία μετατοπίζεται κατά μία ημέρα κάθε 3300 περίπου χρόνια αντί για 128 χρόνια (Ιουλιανό ημερολόγιο). Κατά συνέπεια, ούτε το νέο ημερολόγιο είναι ιδανικό, αφού ούτε αυτό κατορθώνει να ευθυγραμμίσει το ημερολόγιο με τις εποχές απόλυτα. Ωστόσο, η αναζήτηση ενός νέου ημερολογίου, περισσότερο ακριβούς και ,σίγουρα, πιο σύνθετου, φαίνεται πως θα μας απασχολήσει σε μερικές χιλιάδες χρόνια. Το Γρηγοριανό ημερολόγιο εφαρμόζεται σήμερα στις περισσότερες χώρες του σύγχρονου κόσμου και έχει διαφορά 13 ημερών με το παλαιό (Ιουλιανό) ημερολόγιο η οποία θα παραμείνει σταθερή μέχρι το τέλος του αιώνα που διανύουμε.

Από πού προήλθε όμως ο όρος «δίσεκτο έτος»; Παλαιότερα η ημέρα που σήμερα προστίθεται στο τέλος του Φεβρουαρίου, παρεμβαλλόταν μεταξύ 24ης και 25ης του μηνός. Πρακτικά δηλ., η 24η Φεβρουαρίου υπολογιζόταν δύο φορές (δις) και επειδή ήταν η έκτη μέρα πριν την 1η Μαρτίου, ονομάστηκε «δις έκτη» και τα έτη στα οποία παρεμβαλλόταν δίσεκτα. Επομένως, άν αποφασίσατε να παντρευτείτε και σκποεύετε να περιμένετε τον επόμενο χρόνο, μάλλον καταλάβατε ότι δεν είναι απαραίτητο και πρόκειται απλά για παλιότερες φοβίες του δεισιδαίμονα λαού μας.


http://www.inout.gr/showthread.php?t=45428
http://www.astro.gr/galaxy/TimeSeasons.htm
http://www.geo.auth.gr/322/chapter101.html